Zachodnia część pałacu, w której funkcjonowała administracja powiatu białowieskiego. W latach 1929-36 zajmowała ją Państwowa Szkoła dla Leśniczych.

Dzisiaj już mało kto wie, że wkrótce po zakończeniu I wojny światowej na poły zniszczona Białowieża stała się centrum administracyjnym nowo utworzonego powiatu białowieskiego. Powiat przetrwał niedługo – zaledwie trzy lata, ale fakt ten znacząco podniósł rangę miejscowości.

   28 sierpnia 1919 roku Rada Ministrów wydała rozporządzenie o tymczasowej organizacji władz administracyjnych na obszarze byłego zaboru rosyjskiego, utrzymując dawny podział rosyjski na powiaty (Dz. U. 1919, Nr 65, poz. 391). Utworzony został powiat białowieski, należący do województwa poleskiego. W lutym 1921 roku przeprowadzono korektę, w wyniku której powiat białowieski został włączony do województwa białostockiego.

  Centrum administracyjne powiatu białowieskiego umieszczono początkowo prowizorycznie w Domu Jegierskim (obecnie przy ul. Parkowej 2), a z początkiem kwietnia 1921 roku, po uporządkowaniu pomieszczeń, przeniesiono je do pałacu. Sąd Grodzki pozostawał do 1938 roku w Domu Jegierskim. W ponad rok później, 11 lipca 1922 roku, powiat białowieski został zniesiony. Wchodzące w jego skład trzy gminy włączono do powiatu bielskiego, jedną zaś do województwa poleskiego (Dz. U. 1922, Nr 56, poz. 504).

  Na podstawie pierwszego powszechnego spisu Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 30 września 1921 roku wiemy, że powiat białowieski w tym czasie zajmował powierzchnię 1602 km2 i obejmował trzy gminy wiejskie: Białowieżę, Masiewo i Suchopol, ze 157 miejscowościami. Zamieszkiwało je łącznie 17 879 osób. Na terenie gminy Białowieża znajdowało się 980 domów i 27 innych budynków zamieszkałych. Mieszkańców było 6674 (3417 mężczyzn i 3257 kobiet). Gmina Masiewo posiadała 863 budynki mieszkalne i 5237 mieszkańców (2554 mężczyzn i 2683 kobiety). Z kolei w gminie Suchopol znajdowało się 1216 domów. Mieszkało w nich 2887 mężczyzn i 3081 kobiet.

  W skład ówczesnej gminy Białowieża wchodziły wsie: Biała, Biały Lasek, Buda Paszucka, Budy, Ćwirki, Długi Bród, Dworzyszcze, Gwóźdź I, Gwóźdź II, Hajnówka, Horoszkówka I, Horoszkówka II, Kamieniuki, Kiwaczyna, Koczany, Kozi Przeskok, Kropiwnik, Kruhłe, Krzyże, Ławy, Łozice, Mszanki, Nikiforowszczyzna, Okólniki, Orzeszkowo, Panasiuki, Pastuchowe Błoto, Piaski, Podbielskie Ogrodniki, Podolany, Pogorzelce, Postołowo, Przybudek, Skryplewo, Sołoducha, Sowin Gród, Starzyna, Stoczek, Stołpowisko, Teremiski, Widły, Wierzchowskie, Wiluki, Zanowiny; osady – Grabowiec, Rzepiszcze, Wygon; osada pałacowa – Białowieża; osada fabryczna – Stoczek; osady leśne – Babiniec, Sidorowszczyzna, Zabagonie; stacje kolejowe – Białowieża, Hajnówka; kolonie – Budzisko, Głęboki Kąt, Jałowy Gród, Jeleński Bór, Planta; tartaki – Czerlonka, Gródek, Stoczek; leśniczówki – Chwojnik, Granie, Jakubowo, Kamieniuki, Podcerkiew, Podolany.

  W owym czasie Hajnówka była wsią składającą się z 40 domów i 6 innych zamieszkałych budynków. Mieszkało w niej 748 osób (438 mężczyzn i 310 kobiet).

  Powiat hajnowski powstał 22 sierpnia 1953 roku; wydzielono go z rozległego powiatu bielskiego. Przetrwał on do końca maja 1975 roku. Gmina Białowieża w tym okresie wchodziła w skład tego powiatu. Powiat hajnowski skasowała ustawa z dnia 28 maja 1975 roku, wprowadzająca z początkiem czerwca dwustopniowy podział administracyjny kraju na jednostki stopnia podstawowego i stopnia wojewódzkiego. Powiat hajnowski został reaktywowany 1 stycznia 1999 roku. W jego skład ponownie weszła gmina Białowieża. Nim ten fakt nastąpił, Białowieża próbowała doprowadzić do ponownego powołania powiatu białowieskiego. Godzono się nawet, aby jego siedziba mieściła się w Hajnówce. Tę propozycję forsowała lokalna gazeta „Głos Białowieży”, a wspierała „Gazeta Wyborcza”. Niestety, nie udało się! Wniosek Zarządu Gminy Białowieża w tej sprawie został odrzucony na XXXVII sesji Rady Miejskiej w Hajnówce. (Oprac. Piotr Bajko)
 

Galeria