Pan Piotr Bajko podcas pracy nad "Kroniką białowieską" (2008r.)

Prace nad powstaniem „Kroniki białowieskiej” rozpoczęły się w grudniu 2001 roku. Trudu tego podjął się Piotr Bajko, pracownik Białowieskiego Parku Narodowego, autor licznych artykułów i książek o historii Białowieży. W początkach 2007 roku do druku został przygotowany obszerny tom, obejmujący lata 983-2005. Niestety, w wyniku pewnych zmian zaistniałych wówczas w Parku, do wydania tego tomu nie doszło. Autor kontynuował jednak prace nad „Kroniką”, skrupulatnie odnotowując różne bieżące wydarzenia, z myślą o kolejnym tomie. „Kronika” się rozrastała, osiągając w końcu rozmiar kilku tomów.

 Opracowania redakcyjnego i wydania tego obszernego dzieła podjęło się w początku 2018 roku wydawnictwo HAJSTRA. Pierwszy tom „Kroniki białowieskiej” ukazał się 29 października 2018 roku. Drugi tom opuścił drukarnię 20 grudnia tego samego roku, a trzeci – 30 kwietnia 2019 roku.

„Kronika białowieska” jest pierwszą tego rodzaju pozycją nie tylko dla Puszczy Białowieskiej, ale również dla całej północno-wschodniej części Polski. Ujmuje w sposób chronologiczny wszystkie ważniejsze wydarzenia, które miały miejsce w Białowieży i regionie Puszczy Białowieskiej lub też poza tym obszarem, lecz jego dotyczącym. Krótkie noty zawierają informacje z różnych dziedzin, w pierwszym zaś rzędzie odnoszą się do historii miejscowości i Puszczy, gospodarki leśnej i łowieckiej, ochrony przyrody, prowadzonych tutaj badań naukowych oraz życia społecznego w najistotniejszych jego aspektach.

W „Kronice” odnotowano m.in. polowania wielkoksiążęce, królewskie, carskie oraz tzw. polowania reprezentacyjne, organizowane w okresie międzywojennym przez prezydenta RP Ignacego Mościckiego, które ściągały do Białowieży elitę ówczesnej dyplomacji. Wymienia ona pobyty w Białowieży wszystkich ważniejszych osobistości w zakresie polityki, kultury i nauki, a także licznych twórców (pisarzy, poetów, malarzy, fotografików, filmowców, muzyków), którzy nierzadko pozostawiali po tych pobytach ślady w swojej twórczości.

„Kronika” daje przegląd najważniejszych badań naukowych, prowadzonych na terenie Puszczy Białowieskiej w XIX i XX wieku. Czytelnik znajdzie tu kompletny wykaz nowych dla nauki gatunków roślin i zwierząt, opisanych na materiale zebranym w Puszczy Białowieskiej. W książce podano także noty biograficzne osób urodzonych w Białowieży, które odniosły znaczący sukces w życiu zawodowym lub twórczym. Znajdują się w niej również noty osób pochodzących spoza Białowieży, a zasłużonych dla Białowieży i Puszczy (dotyczy to wyłącznie osób już nieżyjących). Obie grupy not stanowią pierwsze tego rodzaju źródło wiedzy o sławnych białowieżanach. Większość not opracowana została na podstawie bezpośrednich wywiadów z osobami, których dotyczą lub członków ich rodzin.

Znaczna część „Kroniki” powstała w oparciu o źródła dotychczas niewykorzystywane w publikacjach. Autor spenetrował miejscowe zasoby archiwalne, przeprowadził setki kwerend i rozmów z uczestnikami różnych wydarzeń. Wykorzystał także druki cyryliczne przechowywane w archiwum białowieskiej cerkwi, dotarł również do szeregu starych rękopisów opisujących różne wydarzenia z życia Białowieży i Puszczy, będących w posiadaniu osób prywatnych.

„Kronika” obliczona jest na szerokiego odbiorcę, zainteresowanego tym szczególnym zakątkiem kraju w jego wieloaspektowym wymiarze. Bez wątpienia stanowi dla wielu pokoleń niezastąpione źródło wiedzy o całym regionie Puszczy Białowieskiej. (Oprac. Tomasz Niechoda)

Galeria